اختلال شخصیت عبارت است از: «یک الگوی با دوام و پایدار از رفتار و تجربه درونی که بهطور قابلملاحظهای با انتظاراتی که از شرایط فرهنگی فرد وجود دارد، متفاوت و فراگیر و غیرقابل انعطاف باشد، شروعش به دوران نوجوانی یا اوایل بلوغ برگردد، در طول زمان پایدار باشد و به ناراحتی یا آسیبدیدگی روانی منجر شود.» به بیان دیگر، فرد مبتلا به اختلال شخصیت نمیتواند آنگونه که معمول و در جامعه پسندیده است، با دیگر افراد ارتباط برقرار کند. انواع مختلفی از اختلالهای شخصیت وجود دارد که تعداد آن به ۱۰ تا میرسد.
آنچه در این ۱۰ اختلال شخصیت مشترک است الگوهای رفتار بلندمدت و تجربههای درونیِ متفاوت از انتظار است. این الگوی تجربه و رفتار در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع میشود. این الگوها حداقل در دو حیطهی زیر مشاهده میشود:
- نحوه فکر کردن درباره خود و دیگران
- نحوه واکنش هیجانی
- نحوه ارتباط برقرار کردن با دیگران
- نحوه کنترل کردن رفتار خود
دستهبندی اختلالات شخصیتی
دسته A (عجیبوغریب، غیرعادی): اختلال اسکیزوئید، پارانوئید، اسکیزوتایپال؛
دسته B (نمایشی، دمدمیمزاج): اختلال ضداجتماعی، اختلال شخصیت نمایشی، مرزی، خودشیفته؛
دسته C (مضطرب، ترسان): وابسته، دچار وسواس فکری، شخصیت دوریگزین.
اختلال شخصیت پارانوئید
اختلال شخصیت پارانوئید ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، عدم اعتماد و سوء ظن فراگیر نسبت به دیگران است. افراد مبتلا به این اختلال شک زیاد و غیرمنطقی به دیگران و حساسیت زیادی نسبت به رفتار دیگران دارند. از دید دیگران، این افراد بدبین هستند و به...
اختلال شخصیت اسکیزوئید
اختلال شخصیت اسکیزوئید ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، کناره گیری از روابط اجتماعی و دامنه محدود بیان هیجان ها در موقعیت های بین فردی است. افراد مبتلا به این اختلال گوشهگیر، خرافاتی و از نظر اجتماعی منزوی هستند و تمایلی برای برقراری ارتباط با...
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال
اختلال شخصیت اسکیزوتایپال (شخصیت گسیخته) ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، نمایشی از کاستی های اجتماعی و بین فردی است. افراد مبتلا به این اختلال، افکار و عقاید عجیبی دارند. ختلال اسکیزوتایپال باعث میشود تا فرد علاقهای به تعامل با دیگران نداشته...
اختلال شخصیت ضد اجتماعی
اختلال شخصیت ضد اجتماعی ویژگی اصلی این اختلال که ممکن است از نوجوانی آغاز شود، بی اعتنایی و تجاوز به حقوق دیگران است. در واقع اختلال شخصیت ضد اجتماعی، نوعی اختلال شخصیت که در آن فرد نمیتواند با موازین اجتماعی سازگار شود و در قبال رفتارهایش احساس گناه و اضطراب ندارد....
اختلال شخصیت مرزی
اختلال شخصیت مرزی ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، عدم ثبات در روابط فردی، خویشتن شناسی و عواطف می باشد. در اختلال شخصیت مرزی، افراد احساس نوعی خلأ میکنند بهگونهای که انگار ترک و طرد شدهاند و روابط عاطفی و احساساتشان از ثبات برخوردار نیست....
اختلال شخصیت نمایشی
اختلال شخصیت نمایشی (هیستریک) ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، رفتار توجه طلبانه و هیجان پذیری مفرط و فراگیر است. افراد دچار این اختلال با ظواهر یا رفتار خود توجه دیگران را جلب میکنند. شاید شخصیت «اسکارلت اوهارا» در داستان «بر باد رفته» را...
اختلال شخصیت خودشیفته
اختلال شخصیتی خودشیفته ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، بزرگ منشی، نیاز به تحسین و فقدان همدلی می باشد. در واقع مشخصه اختلال شخصیت خودشیفته نیاز به تحسین شدن زیاد، احساس خودستایی شدید و درک نکردن احساسات دیگران است. افراد خودشیفته خود را بسیار...
اختلال شخصیت دوری گزین
اختلال شخصیتی دوری گزین (اجتنابی) ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، بازداری اجتماعی، احساس بی کفایتی و حساسیت زیاد به ارزیابی منفی می باشد. این اختلال باعث میشود تا افراد مبتلا به آن مدام احساس کمبود و جذابنبودن داشته باشند. آنها بهشدت از...
اختلال شخصیت وابسته
اختلال شخصیت وابسته ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، نیاز مفرط به مورد حمایت قرار گرفتن است. افراد مبتلا به این اختلال، اعتماد به نفس بسیار کمی دارند و مدام احساس نیاز به مراقبت در آنها وجود دارد. درنتیجه در تصمیمگیریهای روزانه نیز نیاز به...
اختلال شخصیت وسواسی جبری
اختلال وسواسی جبری ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، اشتغال ذهنی به نظم، کمال گرایی و کنترل ذهنی و بین فردی است. در واقع اختلال وسواسی- اجباری شامل حضور یک سلسله افکار، تصاویر تکراری و ناراحت کننده و مزاحم می باشد که در هر موقعیت و به صورت مکرر...