آزمون رورشاخ

پرسشنامه رورشاخ

هرمان رورشاخ

سال ساخت: 1921

مورد استفاده: شخصیت شناسی

تعداد آیتم ها: 10 کارت

آزمون رورشاخ یک آزمون روانی از نوع فرافکن است که در آن ادراکات فرد از لکه های جوهر جمع آوری شده و سپس آن را با کمک تفسیرهای روانی با الگوریتم های پیچیده تجزیه و تحلیل می‌کنند. هر فردی ممکن است از لکه های مبهم جوهر، برداشتی داشته باشد و تصویر خاصی ببیند که بیان کننده ناخودآگاه فرد و نوع نگاه وی به مسائل است و از طریق آن می توان به شناخت های ارزشمندی دست یافت. برخی روانشناسان از این آزمون برای بررسی ویژگی های شخصیتی یک فرد یا عملکرد عاطفی وی استفاده می‌کنند. از این آزمون همچنین برای تشخیص اختلال های ذهنی پنهان استفاده می‌شود به خصوص در مواردی که فرد تمایلی به توصیف تفکرات خود به صورت واضح ندارد و به نوعی اطلاعات به صورت غیرمستقیم از وی دریافت می شود. در سال ۱۹۶۰ رورشاخ تبدیل به یکی از پرطرفدارترین آزمون ها شد و در بین رواشناسان مورد توجه قرار گرفت. یک بررسی در آمریکا نشان می‌داد که رورشاخ در بین آزمون های روان شناختی رتبه هشتم را به دست آورده بود. همچنین این آزمون در یک چهارم موارد توسط روانپزشکان پزشکی قانونی برای مجرمان تجویز می شد.

قبل از اجرای آزمون لازم به ذکر است که با توجه به پیچیده بودن تفسیر تست رورشاخ، اجرای صحیح و کامل تست و ارائه یک تفسیر دقیق، فقط به صورت حضوری و در کلینیک های روانسنجی و روانشناسی زیر نظر یک متخصص دوره دیده ممکن است و آنچه در ادامه آمده است صرفا به اطلاعات کلی در مورد این آزمون بسنده کرده است. در ذیل ده کارت با لکه های جوهر آمده است. هر کدام از این کارت ها را به نوبت با دقت نگاه کنید و هر چیزی که در مورد لکه های کارت به ذهنتان می رسد را با دقت یادداشت کنید. زمان مشخصی برای هر کارت وجود ندارد اما کارتهای باید به نوبت و ترتیب دیده شوند و بعد از اتمام هر کارت سراغ کارت بعدی بروید و این کار را تا آخرین کارت ادامه داده و سپس به قسمت تفسیر مراجعه فرمایید. توجه داشته باشید که کار ثبت پاسخ های خود (اینکه چه چیزی در کارتها می بینید یا به ذهنتان می رسد) را با دقت انجام دهید تا تفسیر درست تری در اختیار شما قرار گیرد.

1- تعداد کل پاسخ ها:

در این مرحله باید تعداد کل پاسخ هایی را که به 10 کارت داده اید با بشمارید و تفسیر آن را در زیر ببینید:
تعداد پاسخ های کمتر از 17 ممکن است حاکی از دفاعی بودن فرد باشد. این افراد از تجربه کردن می ترسند و ممکن است نگران باشند که دیگران به صورت کلامی یا غیرکلامی به آنها آسیب برسانند و بنابراین در مقابل محیط بیرونی و افراد دیگر یک دیوار برای خودشان درست می کنند و در مقابلشان گارد می گیرند. همچنین ممکن است افسردگی داشته باشند و تمایل و انگیزه کمی در زندگیشان داشته باشند. همچنین این فراد احساس امنیت ندارند و سعی می کنند به صورت خشک و بیش از حد منطقی با دیگران و مسائل برخورد کنند و احساسشان را درگیر نکنند. همچنین ممکن است افراد مضطربی باشند.
تعداد پاسخ ها بیشتر از 33 می تواند نشانه هوش بالا، خلاقیت بالا، بینش شخصی فرد باشد. همچنین می تواند حاکی از توانایی در برنامه ریزی، کنترل امیال و خواسته ها و توانایی به تعویق انداختن آنها و نیز توانایی در تحمل فشارهای روانی باشد.
تعداد پاسخ های بیشتر از 44 می تواند نشان دهنده حالت های مانیک و یا وسواسی باشد.
تعداد پاسخ های بین 17 تا 33 رایج و محدوده نرمال است.

2- پاسخ های رایج:

منظور از پاسخ های رایج پاسخ هایی است که بیشتر افراد به کارت ها می دهند. لطفا پاسخ های خود را یک بار دیگر بررسی کنید و بر اساس پاسخ های رایجی که در ادامه آمده است، ببینید چه تعداد پاسخ رایج داشته اید و سپس تفسیر آن را ببینید. كارت اول= پاسخ خفاش، پروانه رایج است. كارت دوم = پاسخ هاي مانند خرس، گوسفند ، سگ و فيل رايج است. (حيوان كامل) (اگر بالا تنه حيوان را هم گفته باشید رايج است). كارت سوم= پاسخ هايي كه انسان را مي بينند رايج است. كارت چهارم= پاسخ غول، شبيه انسان، گودزيلا رايج است. كارت پنجم= پاسخ خفاش رايج است (از هر دو طرف هم اگر پاسخ خفاش بدهید، رايج است). پروانه هم رايج است. كارت ششم= پوست حيوان، فر شهاي پوستي و مانند آن رايج است. كارت هفتم= سر يا صورت انسان رايج است (به شرط اينكه قسمت بالا حتماً صورت و سر باشد). اگر قسمت پايين را هم جزء بدن انسان دانستید، پاسخ رايج نيست. كارت هشتم= دو تا حيوان رايج است. كارت نهم= سر يك درويش، بابانوئل، شكل انسان، شبه انسان (هيولا، جادوگر) رايج است (قسمت نارنجي رنگ). كارت دهم= عنكبوت، خرچنگ پاسخ رايج است (بخش آبي رنگ)، تفسیر: تعداد پاسخ رایج بیشتر از 7: افرادی که شیوه فکری معمول و رایج و سنتی دارند پاسخ های رایج بالاتر از 7 دارند. این افراد گرایش به همرنگی با جامعه دارند و افرادی محتاط هستند و ممکن است شخصیت افسرده داشته باشند. این افراد از اشتباه کردن می ترسند به همین دلیل در طول زندگی خود سعی کرده اند همرنگ دیگران شوند. پاسخ های بیشتر از 13 نشانه دنباله روی و تبعیت پذیری بالا است. فرد در این حالت یک بله قربان گوی بی چون و چراست. تعداد پاسخ های رایج کمتر از 3: افرادی که تعداد پاسخ های رایج در مورد آنها کم است، افرادی با سازگاری کم هستند. شیوه فکر غیرمعمول دارند و ممکن است عجیب غریب و بیگانه به نظر برسند. این افراد نمی توانند جهان را آنگونه که دیگران می بینند، ببینند. بخصوص اگر در کارت های شماره 1 و 3 و 5 و 8 پاسخ غیررایج باشد معنی دارتر است. در مجموع این افراد شباهت کمتری به افراد دیگر دارند. پاسخ های رایج بین 3 تا 7: در محدوده نرمال قرار دارد و نه نشان دهند تفکر عجیب غریب است و نه همرنگی با جمع. بلکه چیزی بین این دو است. اگر شما در این طیف قرار گرفته اید، جزو افرادی هستید که به موقع نظر خود را می گویید و از طرفی خیلی هم ساز مخالف نمی زنید و در محدوده نرمال قرار دارید.

3- پاسخ های شکل در مقابل رنگ:

لطفا یک بار دیگر به پاسخ های خود مراجعه کنید و ببینید چه تعداد از آنها را بر اساس شکل آن انتخاب کرده اید، چه تعداد را بر اساس رنگ آن پاسخ داده اید، چه تعداد را بر اساس سفیدی یا جاهای خالی شکل ها داده اید و نیز چه تعداد را بر اساس هم شکل و هم رنگ (ترکیبی) انتخاب کرده اید. سپس تفسیر آن را که در زیر آمده است، مطالعه کنید. انتخاب پاسخ بر اساس شکل: اگر بیشتر پاسخ هایی که انتخاب کرده اید، بر اساس شکل بوده است به معنی کنترل خوب شما بر امیال، تکانه ها و عواطفتان است یعنی به راحتی عصبانی نمی شوید، زود به گریه نمی افتید، بر احساساتتان مسلط هستید و از روابطتان راضی هستید. اگر نسبت پاسخ های شکل که داده اید، 4 برابر یا بیشتر از پاسخ هایی باشد که بر اساس رنگ داده اید به معنی کنترل شدید بر عواطف و انعطاف کم در شما دارد و شما به گونه افراطی خود را بازداری می کنید و از بروز احساسات خود می ترسید یا برایتان ناخوشایند است. در عوض به شکل افراطی به عقلانی و منطقی بودن روی می آورید. اما در واقع شما از تجربه احساساتتان می ترسید و این مسئله می تواند منجر به بیماری های روان تنی در شما شود. بیماری های روان تنی مشکلات جسمی هستند که علت و ریشه روانی دارند. مثل مشکلات گوارشی، پوست و مو، مشکلات خواب، مشکلات جنسی، سردردهای تنشی و میگرن و غیره. انتخاب پاسخ بر اساس رنگ: اگر پاسخ هایی که بر اساس رنگ داده اید بیشتر از پاسخ هایی است که بر اساس شکل هستند، به این معنی است که فرد توانایی کمی در کنترل تکانه های خود دارد، به راحتی احساساتش بر وی غلبه می کند و زود عصبانی می شود. همچنین اگر پاسخ هایی که بر اساس رنگهای سبز، قرمز و آبی انتخاب شده است، بیشتر از پاسخ هایی باشد که بر اساس رنگ های سفید، سیاه و خاکستری انتخاب شده است، نشان تجربه های هیجانی دردناک فرد در گذشته و حال است. پاسخ بر اساس سفیدی یا جاهای خالی شکل: این پاسخ ها اغلب به معنی مخالفت جویی و منفی گرایی و تعارض با منابع قدرت است. یعنی ممکن است فرد در خانواده با پدر خود یا جایگزین وی، درگیری و مشکل داشته باشد و نیز در جامعه با افرادی که حکم منابع قدرت را دارند مخالف باشد. همچنین این افراد با قانون مشکل دارند و آن را رعایت نمی کنند. در صورتی که تعداد این پاسخ ها بر اساس سفیدی یا جاهای خالی، خیلی بالا باشد نشان دهند شخصیت سایکوپات و ضداجتماعی است. البته پاسخ های کم در این قسمت می تواند حاکی از خلاقیت فرد نیز باشد (در صورتی که فرد با منابع قدرت تعارض نداشته باشد). تعداد پاسخ ها بر اساس هم شکل و هم رنگ (پاسخ های ترکیبی): اگر پاسخ ها بر اساس یک مورد رنگ یا شکل بوده باشند ناشی از ساده بودن است و به مسائل اجتماعی به شکل ابتدایی و ساده نگاه می شود و همچنین بازداری هیجانی در فرد وجود دارد به عبارتی جلوی بروز احساسات خود (خشم، غم، نفرت، شادی، حسادت و غیره) را می گیرد. اگر پاسخ های تركيبي خيلي زياد باشند، نشان دهنده پيچيدگي روانشناختي غيرمعمول در فرد است. يعني اينكه فرد سعي مي كند مسائل را از همه جنبه ها نگاه كند و توجهي دقيق به جزئيات دارد و تا آنجايي شديد است كه اين پيچيدگيها باعث آزار و فشار روانی بر فرد و ایجاد مشکلات بعدی مي شود.

4- نسبت پاسخ های انسان در مقابل انسان افسانه ای و اجزای انسان

یک بار دیگر به تصاویر و پاسخ های خود برگردید و ببینید چند پاسخ به انسان به صورت کامل اشاره دارد، چند پاسخ به بخشی از بدن انسان اشاره دارد، چند پاسخ به تصویر افسانه ای از انسان به صورت کامل (مثل رستم، فرشته، دیو و غیره) اشاره داد و چند پاسخ به بخشی از تصویر افسانه ای از انسان اشاره دارد. بعد از اینکه این چهار عدد را تعیین کردید تعداد پاسخ های انسان به صورت کامل را با جمع تعداد سه مورد دیگر مقایسه کنید و تفسیر آن را در زیر ببینید. اگر تعداد پاسخ های مربوط به انسان کامل بیشتر از جمع سه مورد دیگر بود به معنی نگاه واقع گرایانه فرد به دیگران است. به این معنی که افراد را آنگونه که هستند می بیند و درک درستی از آنها دارد. نگرش های فرد مبتنی بر واقعیت است و کمتر واقعیت ها را تحریف می کند. همچنین علاقه به برقراری روابط بین فردی بالاست. اما اگر جمع سه مورد دیگر بیشتر از پاسخ های انسان کامل باشد به معنی نگرش تحریف شده و غیرعادی از دیگران است. یعنی فرد، دیگران را همانگونه که هستند نمی بیند و قضاوت های اشتباه در مورد آنها دارد یا واقعیت را تحریف می کند و این منجر به ارتباطات ضعیف و پر تنش می شود. در واقع فرد دیگران را بر اساس تخیل خود برداشت می کند و نه آنگونه ای که واقعا هستند.

5- محل پاسخ

یک بار دیگر به تصاویر و پاسخ هایی که داده اید برگردید. ببینید چه تعداد پاسخ را بر اساس شکل کلی کارت داده اید، چه تعداد را بر اساس بخش بزرگی از شکل کارت داده اید و در نهایت چه تعداد پاسخ را بر اساس قسمت کوچکی از کارت داده اید و تفسیر آن را در ذیل ببینید. انتظار می رود از هر 20 پاسخ، یک پاسخ بر اساس قسمت کوچکی از تصویر باشد. هر چقدر تعداد به دست آمده از این مقدار بیشتر باشد نشان دهنده توجه فرد به جزئیات کوچک است و در مورد تعداد بالا حاکی از شخصیت وسواسی در فرد است. توجه زیاد به جزئیات باعث می شود که فرد نتواند یک نگاه کلی به مسائل داشته باشد. اگر تعداد پاسخ هایی که بر اساس قسمت بزرگی از شکل کارت انتخاب شده اند، بیشتر از دو برابر پاسخ های دیگر بود به معنی نگاه متعادل فرد به مسائل است. نه خیلی در جزئیات غرق می شود و نه اینکه نگاه صرفا کلی به مسائل دارد. البته این فرد در موقعیت های تنش زا و تعارض انگیز معمولا آسان ترین گزینه را که بهره وری کمی دارد، انتخاب می کند. در صورتی که تعداد پاسخ های فرد بر اساس شکل کلی بالا باشد (حدود 5 یا بیشتر) نشان دهنده کلی نگری فرد و بی توجهی به جزئیات است. این افراد اهداف و برنامه های زیادی دارند و معمولا تمرکز خود را بر یک هدف نمی گذارند. این افراد به عنوان افرادی مشتاق شناخته می شوند که معمولا اهداف بزرگی دارند. همچنین این افراد دغدغه برای یکپارچه بودن و سازمان یافتگی دارند.

6- تصاویر مربوط به آناتومی انسان و اشعه ایکس و دستگاه های دارای اشعه ایکس

در صورتی که جمع تعداد پاسخ ها به این دو مورد بیشتر از 2 عدد باشد نشان دهنده دغدغه های ذهنی با مسائل جسمی و روان تنی است. ممکن است فرد به بدن خود بیش از حد توجه داشته باشد و نگران مشکلات و بیماری های جسمی باشد.

7- محتوای پاسخ ها

محتوای پاسخ ها حاوی اطلاعات خوبی از بخش های ناخودآگاه و دغدغه های روانی فرد دارد. مثلا در صورتی که پاسخ های جنسی زیاد باشد ممکن است نشان دهنده امیال سرکوب شده جنسی و یا اشتغال ذهنی با مسائل جنسی باشد. در صورتی که موجودات ترسناک و آسیب زننده زیادی دیده شود حاکی از احساس عدم امنیت و استرس و نگرانی و اضطراب دارد. در صورتی که در بین پاسخ ها خون وجود داشته باشد حاکی از اضطراب و پرخاشگری است. اگر چند پاسخ حول خوراکی، خوردن و غذا داده شود به معنی نیاز به توجه و محبت فرد دارد و نیازهای عاطفی فرد به دیگران را نشان می دهد و به هر طریق می کوشد تا توجه دیگران را جلب کند، زیرا در ارتباط با دیگران احساس آرامش می کند. اگر در پاسخ ها مواردی وجود داشت که مربوط به همکاری کردن بود ناشی از نیاز و تمایل فرد به برقراری روابط بین فردی است. تعداد زیاد پاسخ های همکاری همچنین می تواند ناشی از شخصیت وابسته فرد باشد. همچنین نبودن هیچ پاسخ همکاری ممکن است ناشی از مشکلات فرد در برقراری روابط بین فردی باشد. تعداد بالای پاسخ های مربوط به اشیا، موارد جغرافیایی، ابرها و طبیعت به معنی کمرویی و انزوای فرد و اجتناب از روابط بین فردی و روابط اجتماعی دارد. ممکن است شخص احساس انزوای اجتماعی داشته باشد و از شرایط اجتماعی و جمع ها کناره گیری کند. هرگونه پاسخی که در آن محتوای پرخاشگرانه برداشت شود می تواند حاکی از تنش، فشار و تضاد در روابط اجتماعی باشد. در این حالت روابط منفی با دیگران وجود دارد که ممکن است منجر به ناکامی در روابط بین فردی شود. در صورتی که هم پاسخ های همکاری و هم پاسخ های پرخاشگرانه وجود داشته باشد ناشی از دوسوگرایی فرد دارد که خطر افسردگی و گرایش به خودکشی را مطرح می سازد. محتواهای مربوط به مرگ و مردن حاکی از نگرش منفی فرد به خود و دنیا است و ممکن است دغدغه های ذهنی فرد با مرگ و نیستی را مشخص نماید و در نهایت ناشی از عدم رضایت فرد از زندگی است.

8- پاسخ های خاص مربوط به هر کارت

کارت اول: نوع واکنش فرد را در برخورد با موقعیت های جدید و مبهم نشان می دهد. کارت دوم: واکنش فرد در برابر این کارت نشان می دهد که احساسات خود مانند خشم یا جراحت بدنی را چگونه مدیریت می‌کند. این کارت همچنین می‌تواند پاسخ به برخی مسائل جنسی باشد. کارت سوم: واکنش فرد در برابر این کارت نشان دهنده نوع و کیفیت تعاملات اجتماعی فرد است. کارت چهارم: این کارت به خاطر رنگ تیره آن و سایه‌هایش قابل توجه است زیرا مورد توجه افراد افسرده قرار می گیرد. تصویری که در این کارت دیده می‌شود اغلب توسط افراد به عنوان یک مرد شناخته شده است. به همین خاطر به آن کارت پدر نیز می‌گویند. این کارت احساسات فرد را نسبت به پدرش یا مراجع قدرت فرافکنی کند. کارت پنجم: این کارت تقریبا به عنوان یک تلطیف کننده فضا استفاده می‌شود زیرا شرح دادن آن توسط افراد اسان است و یک نوع استراحت برای کارت های چالشی قبل است و یکی از ساده ترین کارت ها است. کارت ششم: آلت تناسلی مردانه در این لکه بیشتر از سایر لکه ها نمایان تر است. اگر این کارت در جهت صحیح باشد تقریبا همگی آن را به یک صورت می‌بینند اما اگر این تصویر بچرخد میتواند شمایل زیادی از آن استخراج شود. کارت هفتم: این کارت معمولا به عنوان کارت مادر شناخته می‌شود زیرا بیشتر افراد تصویر مستتر در آن را یک زن یا کودک می‌بینند. افرادی که در پاسخ به این کارت به مشکل می‌خورند معمولا در زندگی در موضوعات مرتبط با زنان دچار مشکل هستند. مرکز این تصویر شبیه آلت زنانه هست به همین خاطر این کارت مربوط به تمایلات جنسی زنانه است. نوع تصور فرد از این کارت تا حدودی رابطه فرد را با مادر (یا خواهر و همسر) خود مشخص می‌کند. کارت هشتم : این کارت ساده ترین کارت رنگی بین ده کارت است. مردم به راحتی تصویر در این کارت را حدس می زنند و به این کارت به آن ها اجازه می‌دهد تا آرام و آسوده باشند. این اولین مواجهه فرد با یک تصویر چندرنگی است بنابراین افرادی که در پردازش موقعیت های پیچیده و محرک های عاطفی دچار ناراحتی می‌شوند در مواجهه با این کارت احساس خوبی نخواهند داشت. کارت نهم: از ویژگی های کارت نهم شکل نامشخص و پراکنده آن است. این کارت کمی ابهام برانگیز است. مشکل در تحلیل این کار نشانه مشکل در برخورد با اطلاعات بی ساختار و درهم باشد. هرچه فرد تامل بیشتری با این کارت داشته باشد نشانه مشکل بیشتر در پردازش اطلاعات درهم است. کارت دهم: آخرین کارت در واقع بی نظم ترین کارت در بین سایرین است. هدف این کارت سنجش توانایی سازماندهی فرد است.