اختلال دوقطبی چیست؟
اختلال دوقطبی یک بیماری روانی مزمن است که باعث ایجاد نوسانات شدید خلقی از دوره های مانیک شدید (شیدایی) تا دوره های خمودگی (افسردگی) می شود. نوسانات خلقی در اختلال دوقطبی ممکن است چندین بار در سال یا گاهی به ندرت اتفاق بیفتد.
آمارهایی درباره اختلالات دوقطبی
در حدود یک نفر از هر 100 بزرگسال در طول زندگی خود دچار این اختلال می شود. معمولا این اختلالات بعد از سنین نوجوانی اتفاق می افتد. در سنین بالاتر از 40 سال بروز این اختلالات غیر معمول است. مردان و زنان به یک اندازه در معرض ابتلا به این اختلالات قرار دارند.
یک بیمار به طور متوسط 4 دوره افسردگی و شیدایی را در طول 10 سال اول بیماری خود تجربه می کند. شروع بیماری در مردان بیشتر با دوره های شیدایی و در زنان با دوره های افسردگی است.
خودکشی دلیل شماره یک از بین رفتن بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی است. حدود 15 تا 17 درصد از بیماران در نتیجه شدت گرفتن علائم و عدم پیگیری درمان اقدام به خودکشی موفق می کنند (منبع). این امر افزایش دقت و مراقبت همسر و اطرافیان این دسته بیماران را می طلبد.
انواع اختلال دوقطبی
اختلال دوقطبی نوع یک؛ حداقل با یک اپیزود شیدایی مشخص می شود که ممکن است با یک اپیزود افسردگی همراه شود.
اختلال دوقطبی نوع دو؛ حداقل با یک اپیزود افسردگی اساسی همراه است که حداقل دو هفته طول می کشد و حداقل یک اپیزود نیمه شیدایی (وضعیت خفیف تر از شیدایی) رخ می دهد که حداقل چهار روز طول می کشد.
اختلال سیکلوتیوم؛ که حداقل با دو سال وجود علائم مشخص می شود. در این شرایط ، فرد اپیزودهای زیادی از علائم نیمه شیدایی را دارد که دارای معیارهای کامل نیستند. بیماران همچنین دارای علائم افسردگی هستند که معیارهای تشخیصی کامل را ندارند. فقدان علائم در بیمار هیچ گاه بیشتر از دو ماه طول نمی کشد.
نوع اختلال برای تصمیم گیری صحیح در مورد ازدواج با بیمار دوقطبی اهمیت دارد.
علائم خاص اختلال دوقطبی به نوع آن بستگی دارد. با این حال، برخی از علائم در اکثر مبتلایان به اختلال دوقطبی رایج است. این علائم شامل موارد زیر است:
- اضطراب
- اشکال در تمرکز
- تحریک پذیری
- شیدایی و افسردگی هم زمان
- عدم علاقه و از دست دادن لذت نسبت به بیشتر فعالیت ها
- ناتوانی در داشتن حس خوب در زمان رخ دادن اتفاقات خوب
- روان پریشی که باعث جدا شدن از واقعیت می شود و اغلب منجر به توهم و هذیان می شود.
- تصمیم گیری برای ازدواج و زندگی با بیمار دوقطبی هیچ وقت ساده نیست و چیزهای زیادی باید در این مورد بدانید.
محرک اپیزودها یا دوره های شیدایی/افسردگی در اختلال دوقطبی چیست؟
برای راحت تر کردن شرایط زندگی با همسر دوقطبی باید بدانید چه چیزی محرک شروع دوره های شیدایی یا افسردگی همسرتان است تا بتوانید بهتر از آنها پیشگیری کنید. برخی از این محرک ها عبارتند از:
- فقدان خواب کافی
- دعوا با عزیزان
- تغییر فصل
- بارداری و تغییرات هورمونی
- از دست رفتن یکی از عزیزان و دوستان
- در این شرایط، باید مراقبت بیشتری از سلامت روان همسرتان داشته باشید.
طرز برخورد با همسر دوقطبی در دوره های شیدایی
در طی اپیزودهای شیدایی، بیمار احساس انرژی زیاد، خلاقیت و احتمالا شادی دارد. سریع حرف می زند، کمتر می خوابد و علائم بیش فعالی را از خود نشان می دهد. فرد احساس شکست ناپذیری دارد که می تواند منجر به انجام رفتارهای خطرساز شود.
نقاشى شب پر ستاره اثر ونسان ون گوگ كه طبق مطالعات پس رويدادى از اختلال دوقطبى رنج ميبرده است،اين اثر كه از نمودهاى شاخص سبك امپرسيونيست است، تلاطم هاى هيجانى يك بيمار دوقطبى را به خوبى به تصوير ميكشد.
علائم اپیزودهای شیدایی
برخی از علائم شایع شیدایی عبارتند از:
- احساس خوشبینی شدید
- تحریک پذیری شدید
- ایده های غیر معقول درباره مهارت یا قدرت های درونی، ممکن است دیگران را متهم کنند که به اندازه آنها موفق نبوده اند.
- انرژی فراوان
- سیل افکار که از یکی به دیگری می پرد
- پریشانی حواس
- اشکال در تمرکز
- بی انگیزگی و قضاوت ضعیف
- رفتار بی پروا و بدون فکر کردن در مورد عواقب رفتار
- توهم و هذیان (کمتر متداول)
در طی این دوره ها، فرد مبتلا به اختلال دوقطبی ممکن است بی پروا عمل کند. بعضی اوقات آنها تا آنجا پیش می روند که زندگی خود یا اطرافیانشان را به خطر بیندازند. به یاد داشته باشید که شخص نمی تواند به طور کامل اعمال خود را در دوره های شیدایی کنترل کند. بنابراین نمی توانید با استدلال او را قانع کنید.
علائم هشدار دهنده دوره های شیدایی
پیش از تصمیم گیری برای ازدواج و زندگی با همسر دوقطبی باید از علائم هشداردهنده دوره های شیدایی آگاهی داشته باشید تا بتوانید واکنش مناسب داشته باشید. بیماران ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند، اما برخی از متداول ترین آنها عبارتند از:
- بهبود ناگهانی در خلق و خو
- حس خوش بینی غیر واقعی
- بی تابی و تحریک پذیری ناگهانی
- افزایش انرژی و پرحرفی
- بیان ایده های غیر معقول
- خرج کردن پول به صورت بی پروا یا غیرمسئولانه
- کمک کردن به همسر دوقطبی در دوره های شیدایی
واکنش شما در برابر همسر دوقطبی تان به شدت دوره شیدایی بستگی دارد.
در برخی موارد، پزشک توصیه به افزایش دوز دارو، مصرف داروی متفاوت یا حتی بستری در بیمارستان برای درمان می کند.
ونسان ون گوگ – نقّاش هلندى سبك امپرسيونيست
پیشنهاد مطالعه:
مشاوره خانواده یا زوج درمانی و هر آنچه باید از آن بدانید
او را تشویق به استراحت و خوابیدن کنید. بیمار دوقطبی در دوره سرخوشی معتقد است که بیش از 2-3 ساعت به خواب نیاز ندارد و این بی خوابی همه چیز را بدتر می‌کند.
به یاد داشته باشید که قانع کردن بیمار برای بستری در بیمارستان کار ساده ای نیست. چراکه بیمار در دوره های شیدایی احساس بسیار خوبی دارد و مشکلی در خود نمی بیند. از قبل در مورد علائم نیاز به بستری در بیمارستان یا مراجعه به پزشک با او صحبت کنید.
در طول دوره های سرخوشی، پیاده روی و ورزش کردن می تواند راه خوبی برای تخلیه انرژی مضاعف فرد دوقطبی باشد و فرصت خوبی هم برای صحبت کردن فراهم کند. او را برای چند بار در هفته به این کار دعوت کنید.
ازدواج با زن دوقطبی یا مرد دوقطبی پر از ریسک و عواقب تصمیمات آنی بیمار است. به طور کلی، سعی کنید از پر و بال دادن به ایده های غیر واقعی همسرتان خودداری کنید، چرا که احتمال انجام رفتارهای پرخطر را از سوی او افزایش می دهد.
در طول دوره های سرخوشی، فرد ممکن است رفتارهای تکانشی مثل مصرف مواد، الکل، خریدهای بیش از حد و برداشتن پروژه های سنگین داشته باشد.
سعی کنید تا می توانید این رفتارهایش را کنترل کنید. کارت بانکی و پول را از دسترس او خارج کنید و تا حد امکان بر رفتارهای او در طول روز کنترل نامحسوس داشته باشید.
به آرامی با او حرف بزنید و او را تشویق کنید که برای حرف زدن در مورد تغییر علائم با روانپزشک خود مشورت کند.
