اختلال شخصیت ضد اجتماعی
ویژگی اصلی این اختلال که ممکن است از نوجوانی آغاز شود، بی اعتنایی و تجاوز به حقوق دیگران است. در واقع اختلال شخصیت ضد اجتماعی، نوعی اختلال شخصیت که در آن فرد نمیتواند با موازین اجتماعی سازگار شود و در قبال رفتارهایش احساس گناه و اضطراب ندارد. اصطلاح شخصیت ضد اجتماعی همواره به صورت مترادف جامعهستیز به کار رفتهاست. این برچسب یا اصطلاح این رفتار را خارج از معیارهای اخلاقی متداول جامعه توصیف میکند و آن را به عنوان یکی از جدیترین اختلالهای روانی در نظر میگیرد.
اختلال شخصیت ضد اجتماعی (Antisocial personality disorder) دارای چهار نشانه است که عبارتند از: خودمحوری، فقدان وجدان،رفتار تکانشی و جاذبهٔ سطحی. خود محوری به اشتغال ذهنی فرد به مسایل خود و عدم حساسیت به نیازهای دیگران مربوط میشود. سنگدل بودن، انتقادگری شدید و رفتار تحقیرآمیز نسبت به احساسات، حقوق و رنجهای دیگران از ویژگیهای بارز افرادی است که مبتلا به اختلال شخصیت ضداجتماعی است.
فرد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی به زندگی خود در دنیا یی که با تنهایی او آمیخته شدهاست ادامه میدهد، گویی که در مکان جدا و عایقی قرار دارد و هرگز دوست و آشنایی ندارد. این افراد اغلب فکر میکنند که با دیگران تفاوت دارند. آنها ظاهراً احساس توجه و نگرانی نسبت به دیگران را درک نمیکنند. افراد مبتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی، اضطراب، گناه و یا احساسهای پشیمانی را حتی در صورتی که آسیب زیادی را به دیگران وارد کرده باشند، تجربه نمیکنند. آنها اغلب، هنگامی که با رفتار تخریبی خود روبه رو میشوند، آرام و موقر باقی میمانند و نسبت به کسی که بتواند آنها را فریب دهند، احساس تنفر میکنند.
اختلالات شخصیت
افراد مبتلا به شخصیتهای ضد اجتماعی میتوانند کاملاً فریبنده و متقاعد کننده به نظر آیند و به طور قابل توجهی نسبت به نیازها و ضعفهای دیگران آگاهند. آنها حتی در حالی که فردی را استثمار میکنند، احساسهای اعتماد را در وی بر میانگیزانند. کن بایانچیدر فریب دادن دیگران به اندازهای مهارت داشت که توانست زنی را متقاعد کند که دربارهٔ بعضی از قتلها، برای حمایت از وی شهادت دروغ بگوید. بایانچی میدانست که این زن تنها به طور اتفاقی قبل از دستگیری وی حضور داشت و هنگامی که در جایگاه دادگاه بود، او را متقاعد کرد که به وی کمک کند.
عللی که در بوجود آمدن رفتار ضد اجتماعی دخیل اند:
- زمینهٔ خانوادگی و اجتماعی
- نارساییهای یادگیری
- دلایل موروثی و وراثتی
اگرچه علتهای اختلال شخصیت ضد اجتماعی کاملاً شناخته نشدهاند، ولی پژوهشها از تبیینهای مربوط به وراثت و هم از تبیینهای مربوط به پرورش و ترکیبی از هر دو حمایت میکنند. همبستگی بالایی بین شیوههای فرزند پروری و سرمشق دهی نامناسب به دست آمدهاست. افراد مبتلا به شخصیت ضد اجتماعی اغلب به خانوادههایی تعلق دارند که با محرومیت هیجانی، روشهای انضباطی خشن و بی ثبات مشخص میشوند و علاوه بر این، رفتارهای والدین نیز ضد اجتماعی است.
علایم
این اختلال که تحت عنوان جامعه ستیزی، اجتماع ستیزی یا اختلال شخصیت غیر اجتماعی نیز نامیده می شود، الگوی نافذی از بی اعتنایی و نقض حوق دیگران بوده و حداقل سه مورد از ملاک های ذیل در این افراد مشاهده می شود:
- عدم رعایت هنجارهای اجتماعی در زمینه رفتارهای قانونی، تکرار اعمالی که زمینه بازداشت فراهم می آورد
- فریبکاری، دروغگویی مکرر، کاربرد اسامی مستعار، کلاهبرداری جهت دستیابی به منفعت یا لذت شخصی
- ناتوانی در برنامه ریزی
- تحریک پذیری، پرخاشگری، درگیری و جدال های جسمی
- بی احتیاطی نسبت به سلامت خود یا دیگران
- بی مسئولیتی مستمر، ناتوانی مکرر در حفظ یک شغل ثابت یا پرداخت تعهدات مالی
- فقدان پشیمانی، بی تفاوتی یا دلیل تراشی برای بد رفتاری و صدمه زدن به دیگران یا ارتکاب دزدی
- درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی
معمولاً درمان اختلال شخصیت ضداجتماعی نیازمند یک رواندرمانی بلندمدت است، این درمان را باید یک متخصصی که در زمینه اختلالهای شخصیت آموزش دیده است اجرا کند. از دارو درمانی نیز ممکن است استفاده شود تا برخی از مشکلات و نشانههای خاص این بیماری را مورد درمان قرار دهد.
رایج ترین درمانهایی که برای اختلالهای شخصیت وجود دارد عبارتاند از:
- روانکاوی و درمانهای پویشی
- رفتاردمانی دیالکتیک
- درمان شناختی رفتاری
- گروهدرمانی
- آموزش روانی
- طرحوارهدرمانی