اختلال وسواسی جبری
ویژگی اصلی این اختلال که از اوایل بزرگسالی آغاز می شود، اشتغال ذهنی به نظم، کمال گرایی و کنترل ذهنی و بین فردی است. در واقع اختلال وسواسی- اجباری شامل حضور یک سلسله افکار، تصاویر تکراری و ناراحت کننده و مزاحم می باشد که در هر موقعیت و به صورت مکرر ظاهر می شوند
حضور مکرر این افکار و یا تصاویر موجب ناراحتی شدید شخص می شوند. همچینن اختلال وسواس- اجباری شامل یک سلسله اعمال تکراری و آئین وار است که به دنبال حضور افکار وسواسی انجام می گیرند و انجام این اعمال همراه با کاهش میزان ناراحتی است که در اثر حضور افکار وسواسی تجربه می شود.
معمولا شخصی که مبتلا به اختلال وسواسی-اجباری است هم افکار وسواسی و هم اعمال وسواسی را نشان می دهد اما در ۱۰ درصد از مبتلایان به این اختلال تنها یکی از دو حالت فوق مشاهده می گردد.
اختلال وسواسی- اجباری موجب به هم خوردن تنظیم سیستم عصبی مرکزی می گردد و در مناطق مختلفی از مغز به هنگام ابتلا به اختلال وسواسی – اجباری تغییراتی پیدا می گردد.
مهمترین این تغییرات در منطقه ای از مغز که هسته های قاعده ای نامیده می شود رخ می دهد. این منطقه خارج از قشر مغر قرار دارد. هسته های قاعده ای بیشتر با فعالیتهای حرکتی در ارتباط می باشند. نتایج بررسی‌ها نشان داده است در بیماران مبتلا به اختلال وسواسی – اجباری میزان اندازه ی ناحیه ی هسته های قاعده ای کاهش می یابد.
اختلالات شخصیت
علایم
این اختلال الگوی نافذی از اشتغال ذهنی به نظم و ترتیب، کمال طلبی و کنترل ذهنی و بین فردی به بهای از دست دادن انعطاف پذیری، گشاده رویی و کار آمدی در زمینه های مختلف است و با حداقل چهار مورد از ملاک های ذیل مشخص می شود:
- اشتغال ذهنی با جزئیات، قوانین، فهرست ها، نظم و ترتیب، سازماندهی یا برنامه ها تا حدی که هدف اصلی فعایت گم می شود
- وجود کمال طلبی که مانع انجام کارها می گردد، ناتوانی در اتمام پروژه به دلیل عدم تحقق ملاک های سفت و سخت وی
- بدون نیاز مالی، خود را به صورت افراطی وقف کار و تولید کردن تا حد رها کردن فعالیت ها ی تفریحی و روابط با دوستان
- درباره موضوعات اخلاقی، اصول و یا ارزش ها، فردی دقیق و سختگیر بوده و بیش از حد با وجدان و انعطاف ناپذیر می باشند، این ویژگی نباید جزیی از هویت فرهنگی و یا مذهبی فرد باشد.
- ناتوانی در دور ریختن اشیای مستعمل و به درد نخور، حتی وقتی فاقد ارزش عاطفی هستند.
- اکراه از تفویض امور به دیگران، مگر این که آن ها تسلیم شده و کاملا بپذیرند که کارها را دقیقا به روش وی انجام دهند
- خساست برای خود و دیگران، پول باید برای روز مبادا پس انداز شود.
- لجبازی و سرسختی
درمان
اختلال وسواسی- اجباری اختلالی مقاوم به درمان می باشد و امکان دارد در تمام طول عمر علایم آن ادامه داشته باشد. عامل ژنتیک یکی از عواملی است که میزان خطر ابتلا به این اختلال را بالا می برد. یکی از عوامل دیگری که در افزایش احتمال ابتلا به اختلال وسواسی- اجباری نقش دارد تجربه ی رویدادهایی است که میزان استرس زایی آنها بالا است می باشد.
افراد مبتلا به اختلال شخصیت وسواسی اجباری، همیشه می‌ترسند کارهایی که انجام می‌دهند کافی نباشد و به همین دلیل همیشه کارهای خود را به تعویق می‌اندازند و درمورد مسائل مهم و همچنین جزئیات بی‌اهمیت به نشخوار فکری می‌پردازند.
بنابراین، در درمان این اختلال تلاش می‌شود به ترس‌های پشت پرده‌ی نیاز فرد به نظم و ترتیب حمله شود، بدین منظور، از تکنیک‌های حواس‌پرتی برای معطوف کردن افکار کامپالسیو فرد به سمت موضوعات دیگر استفاده می‌شود.
در بسیاری از متون گفته شده که از درمان شناختی رفتاری نیز می‌توان برای اختلال شخصیت وسواسی اجباری استفاده نمود اما نکته مهم این است که فرد مبتلا به این اختلال تمایل زیادی به عقلانی‌سازی دارد و درمان شناختی رفتاری نیز به این دلیل که بر بررسی فرآیندهای فکری بیماران تمرکز دارد، می‌تواند گرایش افراد مبتلا به این اختلال را برای نشخوار فکری تقویت کند
